Seminaru Inovasaun PPIP ba Setor Be’e Mos, Be’e Foer ho Saneamento (PPIP WSS Innovation Workshop) aprezenta projetus anteriores ligadu ho redusaun Non-Redimentu Be’e Mos (Non-Revenue Water) no utilizasaun painel solar ba iha sistema abastesimentu be’e mos ho saneamento.

Iha dia 21 de Janeiro, partisipante kuaze sanulu resin ne’ebe mai husi Be’e Timor-Leste (BTL), Ministerio Planu e Ordenamentu (MPO), ho Autoridade Nasional de Aguas e Saneamento (ANAS), hamutuk partisipa iha seminariu refere. Seminariu ne’e mos fahe esperiensia husi projetus internal iha setor abastesimentu be’e ho saneamentu.

 Seminaru Inovasaun iha Dili no vitrualmente iha dia 21 de Janeiru de 2022

 Iha sesaun primera, lider ekipa ba PPIP, Sr. Jan Drozdz halo apresentasaun projetus ligadu ho redusaun Non-Redimentu Be’e (Non-Revenue Water) iha nasaun Camboja ho Vietna. Autoridade Nasional de Abastesimentu Be’e Mos iha Phnom Penh konsege reduz Non-Redimentu Be’e (NRW) hosi porsentu 72 to’o porsentu 7. Autoridade Nasional refere bele atinji tarjetu ho signifikante tanba sira nia lideransa ne’ebe kapas tebes, hanesan fo atensaun diak hodi aumenta konshesimentu no kapasidade funsionarius hamutuk ho kuadru dezempenhu (performance framework) ne’ebe klaru. Iha Ho Chi Minh City, xave sucesu ba iha redusaun NRW ou Non-Redimentu Be’e Mos maka halo asosiasaun ho setor privadu iha kontratu bazeiadu ba dezempenhu (performance-based contract) hodi bele halo outsourcing (sub-kontratadu) atividade tekniku, komersiu,ho konstrusaun relasiona ho redusaun NRW, fornesimentu insentivu ba Kontraktor hodi bele atinji tarjetu. Kazu rua hirak ne’e hetan interese husi partisipantes, tanba NRW (Non-Redimentu Be’e Mos) iha sistema abastesimentu be’e mos Dili nian sei aas tebtebes.

 Iha sesaun segunda, Peritu ba Setor Be’e Mos, Be’e Foer ho Saneamentu (WSS) PPIP nian, Dr. Brace Boyden, halo apresentasaun ligadu ho Utilidades de Aguas iha Australia ne’ebe uja painel solar hodi redus konsumu rede energia ho emisaun gases de estufa (greenhouse-gas). Konsumu eletrisidade sai hanesan nesesidade importante ida ba kustu operasional iha atividade abastesimentu be’e mos ho tratamentu be’e foer. Instalasaun painel solar bele fornese retornu ekonomiku ba utilidades be’e sira. Timor-Leste bele uja ejemplu ne’e hanesan referencia ida ba projetus existentes sira.

Uniaun Europeia ho Banku Investimentu Europeia fo apoio ba PPIP ho objetivu atu bele suporta porsesu identifikasaun, preparasaun, no implementasaun projetus investimentus teknikamente, finanseiramente, ekonomikamente, ambientalmente, no socialmente iha setores agrofloresta, residus solidus, no be’e ho saneamentu.

 Ba informasaun mais detalhu, bele kontaktu:

Sr. Jan Drozdz, Lider de Ekipa PPIP

Email: jadrx(at)cowi.com