Seminariu Inovasaun SWM

Seminariu Inovasaun SWM apresenta projetus ne’ebe sucesu iha Setor Residus Solidus, inklui utilizasaun Larva Black Soldier Fly ba Gestaun Residus Organiku no sistema devolusaun depositus ba Timor-Leste.

Iha loron 23 fulan Fevereiru, partisipante hamutuk liu hosi ema nain rua nulu resin lima representa stakeholders husi ANAS, DMA, NDA, BTL, MPO, MSA, NAO, nst atende seminariu konaba esperiensia husi projetus internasionais iha setor residus solidus.

Partisipante Seminariu Inovasaun iha Dili ho virtualmente iha loron 23 fulan Fevereiro tinan 2022

Depois de introdusaun hosi Lider Ekipa PPIP, Sr. Jan Drozdz, no observasoes abertura hosi Sr. Kassius Klei, pontu fokal MPO ba PPIP, Sr Jan Skajaa, Peritu ba Residus Solidus hosi COWI, apresenta karakteristikas prinsipais hosi sistema aterru sanitariu (sanitary landfilling). Apresentasaun ne’e foka liu ba diferensias entre depositu lixu iha aterru ne’ebe la kontroladu ho depositu lixu iha aterru engenharia ne’ebe nia dezenhu iha duni efeitu. Aterru refere, por ezemplu, sei halo kompletu hamutuk ho sistema kaptasaun gas hosi residus, nune’e bele utiliza hanesan kombustivel no reduz emisoes Greenhouse gases.

Sra. Sekti Mulatsih, peritu ba residus hosi Indonesia, halo nia apresentasaun iha segunda sesaun konaba projetu Prosesu Biowaste uja larva Black Soldier Fly (BSF) ne’ebé agora sei hala’o hela iha Indoneia. Prosesu Biowaste uja Larva BSF bele mos sai opsaun ida ba iha area rurais iha Timor-Leste tanba fasil atu jere. Produtus hosi prosesu ne’e maka sai hanesan forragem (hahan) ba ikan ho manu, no mos hanesan adubu organiku.

Apresentasaun tuir mai maka introdusaun konaba sistema devolusaun depositus (buy-back system) ba bebidas resipientes ho resiklaveis seluk iha Timor-Leste. Sistema refere sei bazeia ba partisipasaun, motivasaun, ho interesse mutual setor privadu. Esperiensia ida ne’e mos hatudu valor a’as ho fo impaktu positivu barak, no portantu, ida ne’e bele atinji prosesu reciclagem ho grau altu. Sistema devolusaun depositus bele kompleta programa reciclagem sira seluk, prolonga vida util aterru lixu no importante liu maka melhoramentu kondisaun saude publika ho prevene poluisaun em geral.

Programa Preparasaun ho Implementasaun Projetus (PPIP)[1], ne’ebé hetan suporta hosi Uniaun Europeia ho Banku Investimentu Europeia, iha objetivu atu fo apoio ba prosesu identifikasaun, preparasaun, ho implementasaun projetus investimentus teknikamente, finanseiramente, economikamente, ambientalmente ho socialmente iha setor floresta, residus solidus, no be’e ho saneamentu.

Ba informasaun mais detalhu, bele kontaktu:

Mr Jan Drozdz, Lider Ekipa PPIP, jadrx(at)cowi.com

Mr Kong Kiong Mu, Koordenador PPIP, kkmux(at)cowi.com


[1] Programa Preparasaun no Implementasaun Projetus ba Timor-Leste nu’udar operasaun asisténsia téknika ida ezekuta hosi BEI ne’ebé finansia hosi Fundu Dezenvolvimentu Europeu, iha abrigu Fasilidade Investimentu ba Pasífiku nian (IFP), nomós iha abrigu Akordu Katonu nian.