Projetu Floresta Komersial Timor Leste  – Workshop kona-ba dezeñu no impaktu.

Workshop Fevereiru 2024, Sentru Konferensia UE.

Lidera husi: Philip M Young, Peritu Prinsipal, Ekonomista Agrikultura.

Iha Programa Preparasaun no Implementasaun Projetu ba Timor Leste (PPIP) iha setór florestal, esforsu signifikativu sira dedika tiha ona ba preparasaun Estudu Feasibilidade; “Habelar rekursu ai-huun no rekursu karbonu liu husi ai-horis komersiál sira.” Estudu ida-ne’e foka liu ba produsaun reseita sustentavel husi ai no karbonu liuhusi produsaun florestal ne’ebé responsavel ho eskala boot no ki’ik hodi kontribui ba prezervasaun ambientál no dezenvolvimentu sosio-ekonomiku. Atividade prinsipál balun iha setór ida-ne’e inklui dezenvolvimentu modelu marjen brutu ba análize finanseiru no ekonómiku iha kolaborasaun ho entidade relevante sira; konsultasaun ho Delegasaun Uniaun Europeia (DUE) kona-ba dezeñu projetu no komplementaridade; kapasitasaun kona-ba tópiku espesífiku sira; no identifikasaun rai estadu nian ne’ebé apropriadu ba atividade florestal komersiál ne’ebe ho eskala boot. Aleinde ne’e, sei iha mós oportunidade ba atividade florestal eskala ki’ik husi parte interesada lokál sira kona-ba rai adisionál tuir prátika uzu rai kostumeiru, hodi promove envolvimentu no partisipasaun komunidade nian.

PPIP nia Peritu Prinsipal no Ekonomista Agrikultura Philip Young hala’o Sorumutu ida-ne’ebé susesu kona-ba Projetu Floresta Komersial Timor Leste (TLCFP), ne’ebé foka liu ba diskusaun kona-ba dezeñu projetu ne’e no halibur inputs hosi parte interesada sira. Iha diskusaun ida-ne’ebé komprensivu kona-ba razaun fundamentál no dezeñu. Partisipante sira diskute kona-ba importánsia husi alinhamentu TLCFP nian ho objetivu sira husi Governu Timor-Leste da-sia (9) nian. Aleinde ne’e, partisipante sira hato’o pergunta no sujestaun importante sira kona-ba enfermeira temporária, selesaun espésie, merkadu karbonu, no análize merkadu ba ai. Sorumutu ne’e hatudu ho susesu nesesidade atu fahe informasaun entre parseiru dezenvolvimentu sira ne’ebé iha interese no hatudu kompromisu koletivu ba susesu TLCFP nian. Workshop ne’e mós ko’alia liu kona-ba nesesidade rejionál ne’ebé aumenta ba ai no produtu ai, hodi aprezenta oportunidade ida ba Timor-Leste atu estabelese ninia indústria florestal komersiál rasik, inklui mós reprezentante sira husi DUE, Ministeriu Agrikultura no Peskas, Ministeriu Planeamentu no Investimentu Estratejiku, hamutuk ho Diretor-Jeral no Xefe Seksaun foun balun ne’ebé hatudu interese loloos ba TLCFP.

Husi liman karuk ba liman loos: Mr. Philip Young (COWI), Mr. Fernandinho da Costa (Secretary of State Forestry), Mr. Severin Mellac (EUD), Mr. Joao Jeronimo (MPIE). 16/02/2024.
Konsultasaun husi parte interesada sira iha nivel nasionál ho Secretary of State Floresta, MPIE, DGF, EUD, no parte interesada relevante sira seluk iha sala Konferensia DUE, Dili. 16/02/2024.